Gouden Aandelen & Overnames van BVO’s

Achtergrond

Het zag er lange tijd naar uit dat NAC zou worden overgenomen door CFG, het voetbalconcern van Sjeik Mansour bin Zayed Al Nahyan van Abu Dhabi. CFG is een wereldwijd actief concern waartoe onder andere reeds voetbalclubs als Manchester City, New York City FC en Girona FC toe behoren. Daarnaast heeft CFG in de afgelopen jaren clubs overgenomen in onder andere Australië, België, Japan, Frankrijk en India. De gemoeide koopprijs zou naar verluidt rond de 7 miljoen euro bedragen. Hoewel de plannen voor de overname op veel weerstand van fans stuitten, leek het lot van NAC bezegeld. Zo hebben fans meermaals de angst uitgesproken om een dochterclub te worden van Manchester City, waardoor een veelvoud aan leenspelers in Breda zou kunnen worden gestald. Dit zou kansen van jeugdspelers van NAC om door te stromen naar het eerste elftal niet ten goede komen.

De drie grootaandeelhouders van NAC, allen welgestelde zakenmannen en goed voor ongeveer twee derde van het geplaatste aandelenkapitaal, stonden zeer welwillend tegenover de overname en zagen CFG als de ideale koper. Een van de grootaandeelhouders, Wim van Aalst, richtte daartoe een brief aan de minderheidsaandeelhouders van NAC. In deze brief poogde hij de overige aandeelhouders te overtuigen van de overname door CFG. Ondanks de inspanningen van de meerderheidsaandeelhouders is de overname dus in het water gevallen, omdat Stichting Noad niet heeft ingestemd met de deal. Als houder van het zogenaamde gouden aandeel heeft de stichting speciale zeggenschapsrechten welke vooral zien op het waarborgen van de continuïteit en integriteit van NAC en daarnaast heeft Stichting Noad zeggenschap in zaken aangaande de tradities en waarden zoals de naam, kleuren en logo van de club.

Het gouden aandeel

Betaald voetbalorganisaties (BVO’s) hebben vaak een complexe organisatiestructuur bestaande uit meerdere vennootschappen, stichtingen, etc. Om de integriteit van de club te waarborgen, hebben meerdere BVO’s, waaronder dus NAC, ervoor gekozen om een gouden aandeel uit te geven. Op deze manier kan de traditionele rechtsorde van de originele voetbalvereniging, welke door de jaren heen is vergroeid naar een BVO, in stand worden gehouden. Een gouden aandeel is aldus een figuurlijke benaming voor een speciaal aandeel waaraan bijzondere rechten zijn verbonden. Uit Artikel 2:92 lid 1 Bw volgt dat in beginsel aan alle aandelen gelijke rechten en verplichtingen verbonden zijn.  Echter bepaalt lid 3 van datzelfde artikel bepaalt dat de statuten van een rechtspersoon bijzondere rechten kunnen verbinden aan aandelen. Hierbij is het van belang om aan te duiden dat een dergelijk gouden aandeel wettelijk kwalificeert als een prioriteitsaandeel, welke niet verward dient te worden met preferente aandelen. Bij preferente aandelen heeft de aandeelhouder recht op een vast percentage dividend. De aandeelhouder is dus niet afhankelijk van de prestaties van de onderneming, maar krijgt sowieso een bepaald percentage van de nominale waarde van de onderneming. Prioriteitsaandelen zijn daarentegen aandelen waaraan bijzondere zeggenschapsrechten kunnen worden verbonden. Wat deze speciale rechten zijn, dient voort te vloeien uit de statuten van de betreffende rechtspersoon.

Uit Artikel 3 lid 1 van de statuten van NAC blijkt dat het aandelenkapitaal is onderverdeeld in één of meer gewone aandelen met een nominale waarde van €100,- alsmede één of meer prioriteitsaandelen met een nominale waarde van €1,-. Aan het prioriteitsaandeel, statutair aangeduid als ‘Prioriteitsaandeel Cultuur” zijn geen winstrechten verbonden. Eén van deze bijzondere rechten verbonden aan het gouden aandeel is dus dat de houder, Stichting Noad, een overname kan blokkeren. Deze bevoegdheid vloeit voort uit Artikel 10 lid 1 van de statuten, waarin is opgenomen dat overdracht van één of meer aandelen voorafgaande goedkeuring van de vergadering van houders van prioriteitsaandelen behoeft. Dit goedkeuringsrecht is echter niet onbeperkt. Zo blijkt uit Artikel 10 lid 4 dat indien de vergadering van houders van prioriteitsaandelen een overdracht weigert, zij één of meerdere gegadigde derde(n) aandraagt die bereid en in staat zijn alle aangeboden aandelen over te nemen. Stichting Noad heeft daartoe de lokale alliantie NAC=BREDA aangevoerd als gegadigde koper, welke binnenkort in gesprek zal gaan met de huidige meerderheidsaandeelhouders over een mogelijke overname. Dat wil overigens niet zeggen dat indien de aandeelhouders instemmen met een overname door de alliantie, de zaak beklonken is, de overname dient ook nog goedgekeurd te worden door de raad van commissarissen, KNVB en Gemeente Breda. De overige speciale zeggenschapsrechten verbonden aan het gouden aandeel zijn vervat in Artikel 12 lid 5 van de statuten. Zo behoeft de directie goedkeuring van de vergadering van houders van prioriteitsaandeelhouders voor besluiten met betrekking tot het wijzigen van onder andere de naam, logo, clubkleuren, bedrijfsactiviteiten, locatie en bedrijfsstructuur van NAC Breda. Aan het gouden aandeel zijn dus verregaande zeggenschapsrechten verbonden. Waar in de normale bedrijfsvoering fans weinig tot niets zullen merken van een dergelijk prioriteitsaandeel, kan deze in de beslissende fase van een overname van doorslaggevende waarde zijn.

Gouden aandelen zijn niet ongebruikelijk in het Nederlandse betaald voetbal, onder meer ADO Den Haag, Feyenoord, Vitesse, Fortuna Sittard en FC Den Bosch hebben een dergelijke continuïteitswaarborg aangebracht in hun bedrijfsstructuur. BVO’s die een dergelijke structuur willen aanbrengen, dienen een rechtsvorm aan te nemen waarvan het kapitaal is onder te verdelen in aandelen. Kort gezegd dient de rechtspersoon die de betaald voetbal activiteiten exploiteert en daarmee ook houder is van de KNVB-licentie, een B.V. of N.V. te zijn. De onderstaande afbeelding schetst een vereenvoudigd beeld van een dergelijke bedrijfsstructuur van een BVO met een gouden aandeel.

Conclusie

De perikelen rond de overname van NAC hebben nogmaals de impact en waarde van een gouden aandeel bewezen voor BVO’s. De grondgedachte achter dergelijke prioriteitsaandelen is, dat de belangen van onder andere supporters gewaarborgd zijn en de traditionele rechtsorde van de vereniging in stand gehouden wordt. Daartoe kan een inkomende aandeelhouder niet zonder voorafgaande toestemming van de houder van het gouden aandeel verregaande veranderingen doorvoeren, die de identiteit van de club kunnen aantasten. Bij NAC kan de houder van het gouden aandeel niet alleen de identiteit en continuïteit waarborgen, maar dus ook een overname blokkeren. Voor verkopende aandeelhouders kan deze situatie frustrerend werken, aangezien zij beperkt worden in de mogelijkheid om hun aandelen over te dragen. Toch zijn gouden aandelen onmisbaar in het betaald voetbal om te voorkomen dat overgenomen clubs hun identiteit verliezen, zonder dat supporters hier iets tegen kunnen doen. Voor nu is de overname van NAC door CFG in ieder geval van de baan. Dat de meerderheidsaandeelhouders binnenkort afstand zullen doen van hun aandelen lijkt een gegeven, echter blijft het te bezien welke partij de aandelen in handen gaat krijgen.